Energiestrategie regio Rotterdam Den Haag

Onderweg naar betrouwbare, schone, betaalbare en veilige energie voor iedereen in 2050.
Submenu

Versnellingsaanpak zon op waterbassins: 89 GWh zonne-energie in 2030

De ‘Versnellingsaanpak zon op waterbassins’ is een initiatief van Greenport West-Holland en Energie Samen Zuid-Holland in samenwerking met de Regionale Energiestrategie (RES) Rotterdam Den Haag en gemeenten in de regio.

Drijvende zonnepanelen op waterbassins bij tuinders: ze leveren een belangrijke bijdrage aan het realiseren van de ambities uit de RES 1.0.

De ambitie is om in 2030 89 GWh zonne-energie op waterbassins te realiseren in de RES-regio. De aanpak heeft als doel om dubbel ruimtegebruik te stimuleren en bij te dragen aan de ambities voor lokaal eigendom en duurzame opwek vanuit de RES 1.0.

Voordelen van zonne-energie op waterbassins

Het plaatsen van zonnepanelen op waterbassins biedt diverse voordelen. Ten eerste zorgt deze aanpak voor een efficiënter gebruik van de beschikbare ruimte, zonder extra landoppervlak in beslag te nemen. Dit heeft een positief effect op de ruimtelijke kwaliteit van de regio. Daarnaast verminderen de zonnepanelen de verdamping van water, verminderen ze de groei van algen en kunnen ze het rendement van de zonnepanelen verhogen. Bovendien biedt zonne-energie op waterbassins economische voordelen door schaalvoordelen en het benutten van onbenutte capaciteit op de hoofdaansluiting. Het is een innovatieve benadering die duurzaamheid, ruimte-efficiëntie en economische voordelen combineert, en bijdraagt aan de lokale energietransitie.

Luchtfoto van drijvende zonnepanelen op het waterbassin van de tuinder

Drijvende zonnepanelen op een waterbassin bij een tuinder.

Drijvende zonnepanelen op een waterbassin bij tuinder Grootscholten als onderdeel van het pilotproject.

 

 

Rapport Haalbaarheidsstudie

In de eerste fase van de Versnellingsaanpak zijn aan de hand van vier pilotprojecten belangrijke inzichten opgedaan over de financiële, technische en juridische haalbaarheid van de projecten. Deze inzichten zijn nu gepubliceerd als haalbaarheidsstudie. 

Bekijk het rapport

Potentie van zonne-energie op waterbassins

In de regio zijn 1482 waterbassins van verschillende grootte en omvang, waarvan 30% als netto oppervlakte voor zonne-energie gebruikt kan worden. De potentie in de RES 1.0 is berekend op 104,7 GWh, waarvan ca. 85% benut moet worden om de doelstelling in 2030 te halen. Zonne-energie op waterbassins heeft een beperkte impact op de ruimtelijke kwaliteit van de regio.

De aanpak in drie fasen

De Versnellingsaanpak bestaat uit drie fasen.

Fase 1 was de pilotfase, waarin de haalbaarheid van zonne-energie op waterbassins voor vier tuinders in de regio in kaart is gebracht. Voor deze locaties is er advies gegeven over de technische en financiële mogelijkheden. Uit de pilotprojecten zijn lessen geleerd voor opschaling en het creëren van de juiste randvoorwaarden door gemeenten en betrokken partijen. Fase 1 is in maart 2023 afgerond met de publicatie van het Haalbaarheidsstudie.

In Fase 2 worden de uitkomsten uit de pilotfase gebruikt om uit te breiden naar 10 projecten die in 2024 gerealiseerd kunnen worden. In deze fase zal blijken of de juiste randvoorwaarden gerealiseerd zijn om grootschalige uitrol mogelijk te maken.

In Fase 3 moeten er tussen 2024 en 2030 drijvende zonneparken gerealiseerd worden op ongeveer 300 waterbassins in de regio.

 

De belangrijkste inzichten van de haalbaarheidsstudie 

Tijdens de haalbaarheidsstudie van fase 1 is onderzocht welke mogelijkheden en onmogelijkheden er zijn voor de opschaling van drijvende zonnepanelen op waterbassins. Er zijn een aantal factoren die van invloed zijn op de haalbaarheid van zonne-energie op waterbassins. Deze verschillen wel per locatie. De belangrijkste factoren zijn:  

  • Recentelijk vernieuwd folie van het waterbassin: als het folie recentelijk vernieuwd is kunnen de zonnepanelen 15 tot 25 jaar blijven liggen.
  • Waterbassin in de nabijheid van de hoofdaansluiting: de bekabeling die nodig is tot aan de hoofdaansluiting is relatief duur. Een afstand van maximaal 150 meter is wenselijk. 
  • Onbenutte capaciteit op de hoofdaansluiting: veel tuinders hebben een grotere aansluiting dan ze in de praktijk gebruiken. Deze kan gebruikt worden voor opgewekte zonne-energie. 
  • Middelgrote tot grote waterbassins: een drijvend systeem is ongeveer 30% tot 50% duurder dan zon op dak. Daarom is een waterbassin groter dan 2.000 m2 wenselijk om de meerkosten terug te kunnen verdienen. 

Close-up van drijvende zonnepanelen. Op de achtergrond zijn de kassen te zien.

 

 

 

Close-up van drijvende zonnepanelen waarbij de drijver gevuld met lucht goed te zien is.

 

Praktijkvoorbeeld

Zonnepanelen op het waterbassin van biologische teler Ben Noordermeer
Eén van de betrokken tuinders bij de 'Versnellingsaanpak zon op waterbassins' heeft succesvol een vergunning ontvangen voor het plaatsen van zonnepanelen op zijn waterbassins.

We spraken hem over zijn ervaringen en inzichten. En over de rol van de lokale energiecoöperatie.

Lees het artikel

 
 
 

Vergunningstraject

Vanuit de pilot is beleidsonderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor vergunningsvrijstelling en de kansrijkheid van een vergunning binnen gemeentelijke bestemmingsplannen. Daarnaast was het doorrekenen van de business cases in verschillende scenario’s ook een van de belangrijkste inzichten van de pilot.

Vanuit de pilot wordt opgemerkt dat er aan de ene kant behoefte is aan een vaste blauwdruk – een stappenplan – over hoe je dit soort projecten kunt doen. Aan de andere kant blijkt elke locatie uniek, met eigen kenmerken en uitdagingen. Hierdoor is een vergunningstraject vaak maatwerk. Daarnaast kunnen gemeenten in de regio ook verschillende eisen stellen, wat ook invloed heeft en één stappenplan voor de hele regio bemoeilijkt.

Ondanks deze uitdagingen bij een vergunningstraject heeft projectleider Baki Cimtay wel een tip voor tuinders: “Ik zou adviseren om altijd eerst te kijken naar de landelijke regels en het Besluit Omgevingsrecht. Daarin staan de voorwaarden om vergunningsvrij te werken. Dat gaat eigenlijk verder dan het gemeentelijk bestemmingsplan. Als je niet in aanmerking komt voor vergunningsvrijstelling, dan kun je in gesprek gaan met de gemeente.”

Drijvende zonnepanelen waarbij de drijvende constructie en kabels goed te zien zijn. Op de achtergrond kassen.

 

 

 

 

Wel of niet rendabel?

Vanuit de pilot worden ook situaties gezien waarin het niet rendabel is om zonnepanelen op waterbassins te leggen. Dat is bijvoorbeeld wanneer de aansluiting op het elektriciteitsnet verzwaard moet worden. Als dit alleen voor de zonnepanelen moet gebeuren is het vaak niet interessant.

Kan een tuinder wel stroom terugleveren via de bestaande aansluiting, dan wordt de businesscase een stuk interessanter.

Nog interessanter wordt het als – een deel van - de opgewekte stroom voor het bedrijf zelf gebruikt wordt. Dat is gunstig voor alle partijen, omdat dit deel van de stroom niet terug geleverd hoeft te worden naar het elektriciteitsnet. Het wordt direct verbruikt. Dat is waar energiecoöperaties ook naar streven, namelijk dat de lokaal opgewekte energie ook lokaal wordt gebruikt.

Kansen

Er worden in de regio ook nog mooie kansen gezien. Er zijn namelijk veel tuinders die koelinstallaties hebben, omdat ze een teelt hebben die gekoeld moet worden. Die koelinstallaties draaien harder naarmate de zon feller schijnt. Dat is een perfecte combinatie om de pieken in energieverbruik en -opwekking goed op elkaar te laten aansluiten.

 

 

 

 

 

Tuinders kunnen hun waterbassin ter beschikking stellen aan een lokale energiecoöperatie. Dit helpt bij aan het waarmaken van 50% lokaal eigendom bij duurzame energieprojecten. Dit past bij de afspraken uit het Klimaatakkoord en draagt bij aan de doelstellingen van de RES. 

Leden van een lokale energiecoöperatie kunnen hierdoor investeren in duurzame energie en ervan profiteren. Een win-win situatie.  Om dit mogelijk te maken is wel een aanjagende, faciliterende en verbindende rol vereist van gemeenten. 

Het voordeel van zonne-energie op waterbassins is dat het zorgt voor een beter dubbel gebruik van de beschikbare ruimte. Door zonnepanelen te plaatsen op waterbassins bij kassencomplexen wordt de ruimte optimaal benut. Bovendien hebben de zonnepanelen een gunstig effect op het water in de bassins. Ze zorgen voor minder verdamping en minder algen in het water. Daarnaast helpen de panelen ook om het water te verkoelen, waardoor het rendement van de zonnepanelen iets stijgt. Alternatieven, zoals zonnepanelen op de grond, passen vaak minder goed bij de ruimte die tuinders hebben.

Cookie-instellingen